Berlijn in het licht

Berlijn, wat een mooie stad. Gelaagd, rauw, bruisend en vol historie. En die geschiedenis draagt veel pijn in zich – sporen van het kwaad liggen er letterlijk in het straatbeeld. De resten van de Muur, de Stolpersteine, de monumenten die herinneren aan een tijd waarin oost en west, mens en mens, van elkaar werden gescheiden. Berlijn, vier miljoen mensen.

Ik was er al vaker geweest. Deze keer gingen we voor de vrienden die er nog niet eerder waren geweest, de plekken van herinnering bezoeken. Maar ik merkte dat ik me wat afzijdig hield van die confrontatie. Alsof mijn ziel al genoeg lagen had gevoeld, eerder. Ik wilde ditmaal het licht opzoeken. Het licht in ons gezelschap, in de vrijheid van fietsen door een stad vol contrasten, in de zon die gul straalde op alles en iedereen.

Schaken met Yoko Ono

Er waren momenten van sprankelende vreugde. Een vaartocht op de Spree langs verborgen broedplaatsen van creativiteit en liefde. Beelden van jonge mensen op kades, muziekoptredens, kunst die zich gewoon op straat toont. En het bezoek aan de Neue Nationalgalerie, waar Yoko Ono ons uitdaagde te schaken met alleen witte schaakstukken – een prachtig, poëtische expo van vrede en gelijkwaardigheid. Toen ik mijn vriend vroeg om fiat voor publicatie van de foto zei hij nog dat ik vals had gespeeld haha. Wit tegen wit maakt dat je nieuwe spelregels mag bedenken. Eerst probeerden we alle slagen te onthouden maar dat bleek schier onmogeijk. Vervolgens zetten we alle veroverde stukken bij elkaar. En ik besloot het spel door zijn koning met zijn eigen paard te schaken. Falsch?

Judas en kwaad versus licht

En toch, het kwaad was aanwezig. Niet in de directe confrontatie, maar als onderstroom. In een demonstratie voor de vrede waardoor agressievere Berlijners in tegendemonstratie gingen en er een enorme politiemacht op de been kwam. We zagen het met lede ogen van een afstand gebeuren.

Hans Stolp schrijft dat Jezus wist dat Judas het kwaad vertegenwoordigde en Jezus accepteerde dat. We kunnen het kwaad niet uitroeien, omdat je dan de positieve aspecten van het kwaad ook teniet doet. Door het kwaad ga je de schoonheid van het licht beseffen. Dat is bewustwording.

Tegen het zere been

Dat raakt me. Want ook ik werd me deze reis bewust van hoe ik in het leven sta. Hoe ik expressie nodig heb, maar dat niet altijd laat zien. Hoe ik soms meer beschouwend ben, afwachtend, me terugtrekkend in mijn innerlijke ruimte. Ik heb een been dat mij herinnert aan hoe laat het is voor mij. Deze gaat steken en zeuren en ik kan dan niet goed meer lopen.

Toen ik 37 jaar was, kreeg ik een hernia. Het leven zette mij op slot. Het was te druk in mijn gestel. Ik had een baan die niet klopte voor mij in een omgeving die mij niet inspireerde, maar eerder afbrak, naast de zorg voor een jong gezin. Ik zette mezelf en mijn eigen verlangens teveel aan de kant en heel pijnlijk, ik had het gevoel dat ik er niet bij hoorde. Niet iedereen herkent de behoefte in mij om gehoord en gezien te worden – ik ben niet iemand die met mijn gevoelens te koop loopt en vaak heb ik het zelf ook nog niet in de gaten dat er iets in mij wringt. En in Berlijn werd ik er weer aan herinnerd.

Driemaal op reis

Het was de derde keer dat we met deze groep op reis waren, en dit keer voelde het anders. Ik kende iedereen al, maar zij kenden elkaar nog niet zo goed. En juist daarin ontstond iets moois. Ik zag hoe er nieuwe verbindingen groeiden, hoe mensen elkaars verhalen begonnen te leren kennen, hoe openheid leidde tot verdieping. Er was een stel bij, verliefd en op elkaar gericht, en in hun nabijheid leek ook de groep als geheel hechter te worden.

Zelf stond ik daar vergeleken met onze vorige trips, iets meer naast. Het herinnerde me aan hoe we samen zijn ondanks verschillen zoals die in Berlijn. Ik kende de persoonlijke verhalen al, in intimiteit gedeeld. En dus hield ik me afzijdig van die gesprekken waarin het nieuwe nog gedeeld moest worden, ik was een stille getuige. Ik keek en zag – met zachte ogen – hoe de anderen zich verbonden. Hoe mensen zich aan elkaar toevertrouwden. Hoe vriendschap zich dieper wortelde. En hoewel mijn rol anders was dan voorheen, deed het me ook goed.

Tegelijkertijd was daar ook mijn kwetsbare stemmetje dat zichzelf afvroeg of ik er wel genoeg bij hoorde. Op de terugreis vroeg een vriendin hoe de reis voor me was geweest en het deed me goed om mijn ervaringen te delen met haar. Door mijn gevoelens te uiten, komt er immers ruimte. Ook ik mag zijn wie ik ben, ik leef de slogan van mijn Theatertje.

Vriendschap heelt

Berlijn heeft me deze keer niet ondergedompeld in haar schaduwen, maar wel herinnerd aan wat het betekent om mens te zijn. Om het kwaad of je schaduw niet te vermijden, maar het in jezelf en in de wereld onder ogen te zien. Om daarna het licht des te helderder te kunnen ervaren. In vriendschap, stilte, kunst. En in mezelf.

En zo zag ik tijdens onze reis, hoe de vriendschappen binnen de groep zich verdiepten. Voor sommigen was het de eerste keer samen, verhalen werden gedeeld, verbinding groeide. Zelf kende ik iedereen al – mijn rol was daardoor anders. Ik luisterde, keek, nam waar, nam mijn waarschuwende been serieus. Niet vanuit afstand, maar vanuit rust. En het deed me goed om te zien hoe de groep hechter werd. Soms is erbij zijn zonder je actief te mengen, precies wat klopt. Het is mooi om te zien hoe relaties zich vanzelf verdiepen, als de ruimte er is.

“Be with those who help your being.” – Rumi

In liefde,

Stijn